Ο Δήμος Κεντρικής Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων απένειμε με ομόφωνη απόφασή του Δημοτικού Συμβουλίου, στις 14 Σεπτεμβρίου 2022, την ανώτατη τιμητική διάκριση του Δήμου, το Αργυρούν Μετάλλιον της Κερκυραϊκής Αξιοσύνης, στον υποστράτηγο ε.α. Σπυρίδωνα Δελλή, ως οφειλόμενη τιμή για τη θυσιαστική του προσφορά κατά την εκτέλεση του ιερού καθήκοντος στο πεδίο της μάχης, όπου αναδείχθηκε σε ήρωα κατά την προάσπιση της Λευκωσίας και ευρύτερα της Κύπρου, καθώς και ως έκφραση βαθιάς ευγνωμοσύνης προς το πρόσωπό του, το οποίο αποτελεί σημείο αναφοράς για τις επόμενες γενεές.
ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΔΕΛΛΗ ΣΤΗΝ ΤΕΛΕΤΗ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΤΙΜΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΣ
ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΟ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΠΟΝΤΙΩΝ ΝΗΣΩΝ
Οι ευχαριστίες μου είναι θερμότατες και εκ βάθους καρδίας προς την αξιότιμο κυρία Υδραίου Μερόπη, Δήμαρχο Κεντρικής Κερκύρας και Διαποντίων Νήσων, προς τον πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου κύριον Μεταλληνό Δημήτριον και προς τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου, για την ομόφωνη απόφαση τους να με τιμήσουν με την ανώτατη τιμητική διάκριση του Δήμου.
Η τιμητική αυτή διάκριση είναι τίτλος υψίστης τιμής, που ανήκει σε όλα τα Ελληνόπουλα της Ελληνικής Δύναμης Κύπρου, της γνωστής σε όλους σας ΕΛΔΥΚ. Αυτά τα Ελληνόπουλα, οι Ελδυκάριοι, πολέμησαν στην Κύπρο τον Ιούλιο και Αύγουστο του 1974.
Εκατοπέντε, από αυτά τα Ελληνόπουλα, άφησαν την τελευταία τους πνοή στις πύλες της Λευκωσίας. Ορισμένοι από τους πεσόντες, που έφθασαν νύχτα στην ΕΛΔΥΚ, την παραμονή της τουρκικής εισβολής, δεν πρόλαβαν να δουν την ανατολή του Ηλίου.
Οι Ελδυκάριοι το 1974 πολέμησαν με πρωτοφανή γενναιότητα τις πολυάριθμες ορδές των εισβολέων μόνοι και παντελώς αβοήθητοι, για να περισώσουν την εθνική αξιοπρέπεια, την τιμήν των Ελληνικών όπλων και για να κρατήσουν την έρημη, τότε, από κόσμο Λευκωσία σε ελληνικά χέρια. Σε όλους αυτούς τους ήρωες της ΕΛΔΥΚ ξύπνησε το DNA της φυλής μας, μέσα στην απομόνωση και την εγκατάλειψη τους, και τους έκανε να μεθύσουν από το άρωμα της ηρωικής πνοής του γένους των πανελλήνων, να γιγαντώσουν το εθνικό τους φρόνημα και το αίσθημα της θυσίας και αυτοθυσίας, όπως ακριβώς το περιέγραψε ο ποιητής Τυρταίος το 650 π.Χ. Είπε ο ποιητής «...είναι καλό να πεθαίνεις πολεμώντας για την πατρίδα ανάμεσα στους πρώτους, λεβέντης...».
Εξάντλησαν και το τελευταίο φυσίγγιο και βλήμα πυροβολικού που υπήρχε.
Σαραντατέσσερις, από τους 105 συνολικά πεσόντες, ήταν υφιστάμενοι μου στο λόχο διοικήσεως της ΕΛΔΥΚ. Δηλαδή αξιωματικοί, ανθυπασπιστές, υπαξιωματικοί και στρατιώτες του μηχανικού, των διαβιβάσεων, οδηγοί και τεχνίτες οχημάτων, νοσοκόμοι, γραφείς, ταχυδρόμοι, οπλουργοί και μουσικοί.
Όλοι στην πρώτη γραμμή, στο πρόσθιο Όριο της Τοποθεσίας, στον ΠΟΤ, όπως λέγεται στη στρατιωτική ορολογία.
Η Κύπρος εφρόντισε εξ αρχής να αποδώσει τον οφειλόμενο σεβασμό και τη δικαιούμενη τιμή στους νεκρούς της ΕΛΔΥΚ και να τους εναποθέσει αξιοπρεπώς στα ματωμένα χώματα της.
Η Ελληνική πολιτεία τίμησε τους πεσόντες αναδρομικά, μετά από 34 χρόνια, με έξι βαθμούς. Μεταξύ των τιμηθέντων και ο Κερκυραίος ανθυπασπιστής Άνθης Ελευθέριος του Αγγέλου.
Είναι πολύ φυσικό να υπάρχουν ερωτήματα για αυτό που όλοι γνωρίζουμε ως Κυπριακή Τραγωδία. Τα ερωτήματα αυτά ταλανίζουν και σήμερα τον Ελληνισμό απανταχού της Γης.
Πολλοί ασχολήθηκαν με αυτό το θέμα. Η Ελληνική Πολιτεία και η Κύπρος, μετά από διετή έρευνα των Κοινοβουλίων τους, έδωσαν στη δημοσιότητα το πόρισμα, για τον φάκελο της Κύπρου. Συνολικά 32 τόμοι. Προσωπικά ψάχνω επί 49 χρόνια να απαντήσω στο βασικό ερώτημα «Γιατί αυτή η εθνική καταστροφή;», διότι περί αυτού πρόκειται, αφού το 37% της Κύπρου είναι ακόμα υπό τουρκική κατοχή.
Λίγο πολύ τα γεγονότα είναι γνωστά σε όλους τους Έλληνες για αυτήν την τραγωδία.
Η Κυπριακή Τραγωδία όμως δεν ήλθε ως «κεραυνός εν αιθρία».
Τον Απρίλιο του 1967 η Δημοκρατία στην Ελλάδα σταμάτησε να λειτουργεί.
Σ' αυτό το χρονικό διάστημα έλαβαν χώρα τα κύρια γεγονότα, που κατέληξαν στην Κυπριακή Τραγωδία.
Η πρώτη πιο ουσιαστική αλλά και καταστροφική ενέργεια του στρατιωτικού καθεστώτος, για την Ελλάδα και την Κύπρο, ήταν κατά γενικήν παραδοχή, η απόσυρση από την Κύπρο του ελληνικού στρατού, μιας ολόκληρης μεραρχίας το 1967.
Στις 15 Ιουλίου 1974 το στρατιωτικό καθεστώς, ενήργησε πραξικόπημα στην Κύπρο, για ανατροπή του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Η ενέργεια αυτή καταγράφηκε ως η μελανότερη σελίδα του Κυπριακού, διότι είχε κίνητρα ποταπά, σκοπούς ανόητους και αποτελέσματα ολέθρια.
Στις 20 Ιουλίου 1974 άρχισε η τουρκική αποβατική και αεραποβατική επιχείρηση, ο Αττίλας 1, για υλοποίηση της τουρκικής επεκτατικής πολιτικής, γνωστής στους πάντες από την εποχή του Κεμάλ Αττατούρκ.
Το πραξικόπημα έδωσε την αφορμή, αλλά και το νομικό πρόσχημα για την εισβολή στην Κύπρο, με το δόλιο επιχείρημα της αποκατάστασης της διαταραχθείσης νομιμότητας και της προστασίας των Τουρκοκυπρίων. Στις 5 το πρωί της 20ης Ιουλίου σαρώθηκε με αεροπορικούς βομβαρδισμούς το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ και άλλα στρατόπεδα της Εθνοφρουράς. Στις βόρειες ακτές της Κύπρου, δυτικά της Κυρήνειας, λάμβανε χώρα η αποβατική επιχείρηση των Τούρκων, με δίωρη καθυστέρηση, διότι το τουρκικό ναυτικό δεν μπορούσε να εντοπίσει την ακτή αποβάσεως. Στον απέραντο τουρκοκυπριακό θύλακα, βόρεια της Λευκωσίας, λάμβανε χώρα η αεραποβατική επιχείρηση με αλεξιπτωτιστές και καταδρομείς.
Η ΕΛΔΥΚ αντέδρασε άμεσα. Ενήργησε διαδοχικές επιθέσεις και έφερε τους Τούρκους σε απελπιστική κατάσταση, όπως ομολόγησαν αργότερα και οι ίδιοι. Στον τομέα της αποβάσεως, στην περιοχή πέντε Μίλι, δεν πέτυχαν τίποτε ουσιαστικό. Ο τότε τούρκος υπουργός άμυνας δήλωσε το 1976 στη βελγική εφημερίδα Libre Belgique, ότι «...εάν οι Έλληνες είχαν αποστείλει έστω και 4 αεροσκάφη στην Κύπρο εμείς θα αναγκαζόμαστε να ματαιώσουμε την επιχείρηση.». Ο τότε αρχηγός της τουρκικής αεροπορίας δήλωσε τον Ιούνιο του 1976 ότι «.κατά τη δεύτερη ημέρα των επιχειρήσεων η ΕΛΔΥΚ προσέβαλε τις θέσεις μας. Οι μονάδες πεζικού βρέθηκαν σε πολύ δύσκολη κατάσταση, διασπάσθηκαν στα δύο. Με τη βοήθεια της αεροπορίας αναχαιτίσαμε την προέλαση των Ελλήνων, διαφορετικά ερχόταν η καταστροφή...».
Δυστυχώς η Ελλάδα δεν έστειλε κανένα μαχητικό αεροσκάφος στην Κύπρο.
Αυτό, διότι η τότε πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της πατρίδας μας ήταν κατώτερη των περιστάσεων. Η Ελλάδα τελούσε σε πλήρη διεθνή απομόνωση.
Η Τουρκία με οποιασδήποτε αποχρώσεως κυβέρνηση, είναι μια δόλια και ανέντιμη χώρα. Τρέφει εναντίον των Ελλήνων απύθμενο μίσος, για τους γνωστούς λόγους. Οι Τούρκοι για να αποφύγουν τον έσχατο εξευτελισμό από τα μηδαμινά αποτελέσματα του Αττίλα 1, δέχθηκαν εκεχειρία, την οποία όμως παραβίασαν παραπάνω από 80 φορές μέχρι την εξαπόλυση του Αττίλα 2, που ξεκίνησε στις 14 Αυγούστου.
Στις μέρες αυτές, 20 και 21 Ιουλίου, ο αείμνηστος κερκυραίος ναύαρχος Χανδρινός Ελευθέριος, πλωτάρχης τότε, κυβερνήτης του αρματαγωγού ΛΕΣΒΟΣ, έδωσε ένα γερό μάθημα στους Τούρκους, στη θαλάσσια περιοχή της Πάφου, με τα γνωστά αποτελέσματα.
Να σημειώσουμε εδώ ότι στον Αττίλα 1 ενήργησαν σχεδόν ανενόχλητοι, χρησιμοποίησαν το μισό πολεμικό τους ναυτικό και τεράστιο αεροπορικό δυναμικό, το οποίο πραγματοποίησε 345 εξόδους στις 21 και 22 Ιουλίου. Υπογραμμίζουμε το σχεδόν ανενόχλητοι, διότι η Κυπριακή Εθνοφρουρά τελούσε εν διαλύσει, μετά το πραξικόπημα και στην ΕΛΔΥΚ δεν επετράπη, να εξέλθει από το στρατόπεδο της, πριν από την εισβολή των Τούρκων.
Η Μεγάλη Βρετανία ουδέν έπραξε ως εγγυήτρια δύναμη, καίτοι διατηρούσε στις βρετανικές βάσεις μεγάλες δυνάμεις στρατού, ναυτικού και αεροπορίας.
Ουδεμία άλλη χώρα του ΝΑΤΟ βοήθησε την Ελλάδα, κατόπιν εντολής του τότε γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, ολλανδού διπλωμάτη Γιόζεφ Λούνς.
Οι ΗΠΑ γνώριζαν τα πάντα. Δύο αεροπλανοφόρα τους, το Forestall και το Independence, ήταν ανοικτά της Κύπρου, απλώς παρακολουθούσαν. Ο τότε αμερικανός υπουργός εξωτερικών Χένρι Κίσσινγκερ αποθάρρυνε ΕΝΕΡΓΑ οποιαδήποτε κίνηση από όλους, εκτός της Τουρκίας.
Οι Σοβιετικοί δεν επενέβησαν ούτε καν με δηλώσεις. Η δολιότητα και ανεντιμότητα των Τούρκων, αλλά και η ανοχή και ενθάρρυνση των μεγάλων δυνάμεων, άφησαν ανενόχλητη την Τουρκία, από 23 Ιουλίου μέχρι 14 Αυγούστου, να μεταφέρει στην Κύπρο 2 μηχανοκίνητες μεραρχίες. Έτσι στον Αττίλα 2 επιτέθηκε με 200 άρματα μάχης, 300 ΤΟΜΠ 100 πυροβόλα διαφόρων διαμετρημάτων, δύο ταξιαρχίες καταδρομέων- αλεξιπτωτιστών, την ΤΟΥΡΔΥΚ ενισχυμένη (1000 άνδρες), 20 τάγματα τουρκοκυπρίων και τα πυρά της τουρκικής αεροπορίας.
Αυτές οι δυνάμεις ενήργησαν προς κάθε κατεύθυνση. Εναντίον της τοποθεσίας που αμυνόταν ο λόχος διοικήσεως, το ύψωμα Β και του στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ επιτήθεντο επί τριήμερον μια τεθωρακισμένη ταξιαρχία, 50 άρματα μάχης και με τμήματα της ΤΟΥΡΔΥΚ.
Οι υπερασπιστές της τοποθεσίας, οι αμυνόμενοι ελδυκάριοι, έδωσαν τα πάντα στον αγώνα αυτόν, με πείσμα, αποφασιστικότητα και σθένος.
Οι άνδρες του ΟΗΕ που παρακολουθούσαν τον αγώνα αυτόν πήγαν στο σταθμό διοικήσεως της Εθνοφρουράς, πετούσαν τους μπερέδες του στον αέρα και κραύγαζαν «... που είναι άλλη μία ΕΛΔΥΚ;».
Στον Αττίλα 2 τα τμήματα της ΕΛΔΥΚ που αμύνονταν στο ύψωμα Β και στο στρατόπεδο της είχαν περισσότερες απώλειες μάχης από όσες είχε ολόκληρη η Εθνική Φρουρά.
Έτσι σώθηκε η Λευκωσία.
Οι Τούρκοι δεν πέρασαν από εκεί και πήραν το μάθημα τους.
Ο αρχηγός του ΓΕΣ το 1975 έστειλε έγγραφο στην σύζυγο του υποδιοικητού μου, λοχαγού μηχανικού τότε Σταυριανάκου Σωτηρίου για τις συνθήκες θανάτου του. Γράφει ο Α/ΓΕΣ «.ο σύζυγος σας έπεσεν επί του πεδίου της μάχης την 16ην Αυγούστου, μαχόμενος μετά πρωτοφανούς ηρωισμού, θάρρους και αυταπαρνήσεως, εναντίον υπερτέρων τουρκικών δυνάμεων και αφού απέκρουσεν λυσσαλέας τουρκικάς επιθέσεις από 14 έως 16 Αυγούστου 1974, επί των δυτικώς του στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ υψωμάτων.».
Αυτές ήταν οι συνθήκες διεξαγωγής των μαχών για όλους τους πεσόντες και τους τυχαία επιζήσαντες στο ύψωμα Β και το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ.
Για την μαχητική ικανότητα των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, γενικά, είναι διαφωτιστικά και τα όσα ανεγράφησαν στο διεθνή τύπο και σε άκρως απόρρητες εκθέσεις του ΝΑΤΟ.
Η εφημερίδα London Times στις 29 Ιουλίου 1978 γράφει, «.οι Τούρκοι στρατηγοί μπορεί να ξέρουν από πολιτική, αλλά όχι από πόλεμο. Οι τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις είναι ανοργάνωτες και χωρίς μαχητική ικανότητα».
Έκθεση του ΝΑΤΟ χαρακτηρίζει την τουρκική εισβολή «.διόλου εντυπωσιακή, κακότεχνη και ατέχνως προσχεδιασθείσα.». Ο αντιστράτηγος του ΝΑΤΟ που τη συνέταξε καταλήγει «.απορώ πως οι Τούρκοι διασώθηκαν και επέζησαν.».
Κυριές και Κύριοι, ο πατέρας της παγκόσμιας ιστορίας, ο Έλληνας ιστορικός Ηρόδοτος μας άφησε μία παρακαταθήκη που λέει «τους Έλληνες ενωμένους είναι δύσκολο να τους νικήσουν ακόμα και όλοι οι άνθρωποι αν μαζευτούν».
Ο σοφός στρατηγός και ακαδημαϊκός, πρώην Α/ΓΕΕΘΑ Δημήτριος Σκαρβέλης είπε, μεταξύ των άλλων, στην ομιλία της τελετής υποδοχής του ως νέου Ακαδημαϊκού, την 21η Ιανουαρίου 2003 «.η ειρήνη και ασφάλεια που απολαμβάνει ο ελληνικός λαός δεν είναι αγαθά εξασφαλισμένα δια παντός, αλλά καθημερινά επιβεβαιούμενα, μέσα στον ανταγωνιστικό κόσμο.».
Με συγκίνηση αντικρίζω αναμεσά σας μαχητές συμπολεμιστές μου στο ύψωμα Β'.
Τον καθηγητή Κίτρους Μιχαήλ, έφεδρος ανθυπολοχαγός της Κυπριακής Εθνοφρουράς, φοιτητής της Ιατρικής τότε, που εκτελούσε καθήκοντα ΠΑΠ ακριβώς δίπλα μου.
Δέχτηκε σφαίρα πολυβόλου στην ωμοπλάτη.
Τον Συνταγματάρχη Τεχνικού Τασούλα Θωμά, λοχία τότε, ο οποίος μετέφερε τον τραυματισμένο διαβιβαστή διαβιβαστή Τσάμη Δημήτριον στην ωμοπλάτη του, από το ύψωμα Β'στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών.
Σας ευχαριστώ