«Αδελφοί Μουσουλμάνοι» Η μήτρα της ισλαμιστικής ένοπλης ιδεολογίας από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα
Νικόλαος Νικολάου
Ταξίαρχος (ΠΖ) ε.α.
Πτυχιούχος στο τμήμα «Τουρκικών Μεσανατολικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών»/ ΕΚΠΑ με ειδίκευση στην Οθωμανολογία/Τουρκολογία, Αραβολογία/Ισλαμική Θεματολογία και Γεωπολιτική της Μέσης Ανατολής/Χωρών του Μαγκρέμπ (Βορείου Αφρικής).
«…Το Κοράνιο είναι το Σύνταγμά μας. Ο Προφήτης είναι ο Ηγέτης μας. Και ο υπέρ πίστεως (: θεού) θάνατος η υπέρτατη επιδίωξή μας…»
απόσπασμα από τον Όρκο των Αδελφών Μουσουλμάνων
Η οργάνωση των Αδελφών Μουσουλμάνων της Αιγύπτου υπήρξε η πρώτη ριζοσπαστική πολιτικο-στρατιωτική και πολιτιστική ισλαμική οργάνωση της Μέσης Ανατολής, που μπορούμε να θεωρήσουμε ότι αποτέλεσε έναν από τους τρείς κύριους πυρήνες του ισλαμιστικού επαναστατικού κινήματος1.
Όταν ιδρύθηκε το 1928 από τον Χασάν Αλ Μπάνα, σκοπός της οργάνωσης ήταν η κοινωνική διόρθωση, πλην όμως, όταν η εν λόγω οργάνωση διαδόθηκε σε ολόκληρη την Αίγυπτο και αυξήθηκαν οι οπαδοί της σε βαθμό τέτοιο που ο ίδιος ο ιδρυτής της δεν μπορούσε να φανταστεί, τότε η οργάνωση απέκτησε μεγαλύτερο ρόλο, οπότε και κατευθύνθηκε στην πρακτική της πολιτικής, να εκμεταλλευτεί την ισχύ της και να μετατραπεί σε κόμμα πολιτικό, το οποίο να ανταγωνίζεται τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις, ώστε να ανέλθει στην εξουσία και να εφαρμόσει τους στόχους της.
Η οργάνωση κατέβηκε στην πολιτική «αρένα» με θρησκευτικό μανδύα, εκμεταλλευόμενη την έμφυτη θρησκευτικότητα του Αιγυπτιακού λαού. Το περίεργο όμως της υπόθεσης είναι ότι αρνήθηκε να ανέλθει στην εξουσία και να χρησιμοποιήσει την πολιτική, παρότι παρασκηνιακά οι πράξεις της ήταν αναμεμιγμένες με την πολιτική και για να το πετύχει αυτό εφάρμοσε μια μέθοδο, η οποία δεν την δέσμευε καμία πολιτική αρχή ή αξία, μια ωφελιμιστική μέθοδο με την έννοια «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», για να μπορέσει να επηρεάσει τη σκέψη των οπαδών της και να τους παραπλανήσει με την πρόφαση της θρησκείας, που σύμφωνα με το Ισλάμ «οι αναγκαιότητες επιτρέπουν τις απαγορεύσεις». Και όπως πάντα στην πολιτική εισέρχεται με θρησκευτικό μανδύα, ώστε να προσδώσει στις πράξεις της ιεροδικαϊκή μορφή, κάποιες φορές και ιερότητα, έτσι ώστε να συντρίψει πνευματικά αρχικά τους εχθρούς της πριν από την υλική τους συντριβή. Γι’ αυτό κάθε φορά συμμαχούσε με αυτόν που υποτίθεται ήταν πολιτικά ισχυρός για να πετύχει τους στόχους της.
1 1ος Αίγυπτος – Αδελφοί Μουσουλμάνοι, 2ος:Ιρακ – Αλ Ντάουα και 3ος: Τεχεράνη
Αρχικά η οργάνωση των Αδελφών Μουσουλμάνων, είχε συμμαχήσει με τον βασιλέα Φαρούκ, αφού ο ίδιος ο Φαρούκ θεωρούσε ότι η οργάνωση αυτή, ήταν η μοναδική οργάνωση που είχε μεγάλη λαϊκή αποδοχή και μπορούσε να ανταγωνισθεί τους πολιτικούς του αντιπάλους και ειδικά την κομμουνιστική δραστηριότητα στην Αίγυπτο. Ειδικά για την τελευταία έχαιρε την εκτίμηση και της Αμερικανικής πρεσβείας, που την χρησιμοποιούσε ως βραχίονα για
να καταπολεμήσει τον κομμουνισμό στην Αίγυπτο. Λίγες ημέρες μετά τη μεγάλη επανάσταση του Νάσερ και των Ελευθέρων Αξιωματικών εναντίον του Φαρούκ, στις 23 Ιουλίου 1952 και αφού οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι βεβαιώθηκαν για την επιτυχία της επιτάχυναν τις ενέργειες τους προκειμένου να κάνουν
διορθωτικές κινήσεις στη νέα κατάσταση που δημιουργήθηκε στην Αίγυπτο. Επιτέθηκαν στα μέχρι πρότινος «δικά τους» ανάκτορα και στήριξαν την επανάσταση του Νάσερ, ονομάζοντας την «ευλογημένη επανάσταση». Τους επόμενους μήνες υπήρχε μια αγαστή σχέση ανάμεσα στους Αδελφούς Μουσουλμάνους και Αξιωματικούς, η οποία δεν κράτησε πολύ, διότι η οργάνωση απείλησε ανοικτά σε κατάληψη της εξουσίας και σφετερισμό του προέδρου Γκαμάλ Αμπντελ Νάσερ, επειδή ο τελευταίος αρνήθηκε στην οργάνωση να έχει λόγο σε νόμους και αποφάσεις του κράτους.
Ο Νάσερ στις 14 Ιανουαρίου 1954, φυλάκισε τα ηγετικά της στελέχη και η οργάνωση των Αδελφών Μουσουλμάνων διαλύθηκε. Μετά τον θάνατο του Νάσερ στις 28 Σεπτεμβρίου 1970, όταν τη διακυβέρνηση ανέλαβε ο Ανουάρ Σαντάτ, για να μπορέσει να αντιμετωπίσει τους πολιτικούς του αντιπάλους, νομιμοποίησε τη δράση των Αδελφών Μουσουλμάνων, αποφυλακίζοντας τους ηγέτες της καλώντας τους να αντιμετωπίσουν κυρίως το αριστερό και νασερικό ρεύμα. Η δεκαετία του 1970 για τους Αδελφούς Μουσουλμάνους ήταν η χρυσή περίοδος. Άρχισαν να εισχωρούν σε πολλά δημόσια κτήρια και υπηρεσίες, όπως επί παραδείγματι, στα πανεπιστήμια, στα ιερά τεμένη, στα φιλανθρωπικά ιδρύματα και σωματεία κλπ. Τους επιτράπηκε και η πολιτική δραστηριότητα μέσα στο ίδιο το κοινοβούλιο. Όταν δε προκαλούσαν βία, οι αρχές έκαναν τα «στραβά μάτια». Όταν όμως ανήλθε στην εξουσία ο Χόσνι Μουμπάραγκ η μοίρα της οργάνωσης ήταν προδεδιαγεγραμμένη.
Ο πρόεδρος Μουμπάραγκ κήρυξε έναν αμείλικτο πόλεμο κατά των Αδελφών Μουσουλμάνων, ο οποίος τέλειωσε στα μέσα της δεκαετίας του 1990, όταν το καθεστώς Μουμπάραγκ κατόρθωσε να εξοντώσει το στρατιωτικό σκέλος της οργάνωσης, οπότε οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι προσωρινά έμειναν στο περιθώριο της πολιτικής σκηνής, αφήνοντας πίσω τους τις πρακτικές βίας. Στις 25 Ιανουαρίου 2011, δύο μέρες πριν τα μεγάλα γεγονότα της Αραβικής Άνοιξης στην Αίγυπτο, η οργάνωση αρχικά αρνήθηκε να κατέβη στις διαδηλώσεις, όπως όλα τα ρεύματα του πολιτικού Ισλάμ και καλούσε τους οπαδούς της να μην συμμετέχουν στις εξεγέρσεις, διότι δεν ήθελε να κατηγορηθεί για υποκίνηση τους. Όταν όμως διαπίστωσε ότι το ρεύμα της εξέγερσης ήταν υπέρ των διαδηλωτών, έκανε στροφή 360 μοιρών και στήριξε ανοικτά την εξέγερση. Και φθάνουμε στις 30 Ιουνίου 2012, όπου η οργάνωση αναλαμβάνει την εξουσία της Αιγύπτου με πρόεδρο τον επικεφαλής της οργάνωσης της, Μωχάμαντ Μόρσι, ο οποίος εκδιώχθηκε με πραξικόπημα στις 3 Ιουλίου 2013 από τον σημερινό πρόεδρο της Αιγύπτου Στρατάρχη Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι.
Κλείνοντας μπορούμε να πούμε ότι η οργάνωση των Αδελφών Μουσουλμάνων στις μέρες μας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένας περιθωριοποιημένος πολιτικός παίχτης στη Μέση Ανατολή. Η επιβίωση της οφείλεται κατά κύριο λόγο στις γεωστρατηγικές βλέψεις της γειτονικής χώρας, η οποία από την Αραβική Άνοιξη και μετά έχει δεχθεί αρκετά μέλη και τα εργαλειοποιεί, με τέτοιο τρόπο ώστε να διατηρήσει την παρουσία της στα περιφερειακά ζητήματα. Σημαντική είναι και η αστείρευτη οικονομική ισχύς του Κατάρ, δεδομένου ότι η τουρκική οικονομία δεν είναι σε θέση να διαδραματίζει τον αποκλειστικό χρηματοδότη της οργάνωσης. Το πεδίο δράσης της, ωστόσο περιορίζεται ακόμα περισσότερο δεδομένου του αντίπαλου συνασπισμού ανάμεσα σε Αίγυπτο, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Σαουδική Αραβία, δημιουργώντας αρνητικό σενάριο για την ίδια σε περίπτωση αναδίπλωσης της τουρκικής παρουσίας στη Λιβύη.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Πατραγάς - Νικολάου Κυριάκος. Αδελφοί Μουσουλμάνοι. Η μήτρα της ισλαμιστικής ενόπλου βίας. Η μαρτυρία του εξ’ απορρήτων του Εθνάρχου Νάσερ, Σαμή Σαράφ. Εκδόσεις, Λειμών. Αθήνα, 2017.
Πατραγάς - Νικολάου Κυριάκος. Αραβοϊσλαμικός Κόσμος. Πηγές-Ιδεολογία-Πολιτικη-Πολιτισμόε. Εκδόσεις, Λειμών. Αθήνα, 2016.
Μάζης, Ιωάννης. Γεωγραφία του ισλαμιστικού κινήματος στη Μέση Ανατολή. Εκδόσεις, Παπαζήση. Αθήνα, 2012.
Άρθρο: Ποια η τύχη των Αδελφών Μουσουλμάνων στον Αραβικό Χειμώνα; ΟΔΕΘ, 5 Οκτωβρίου 2020. https://odeth.eu/ποιά-η-τύχη-των-αδελφών-μουσουλμάνων-σ/ ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2023